نور اهلبیت *علیهم السلام

مهدویت در اسلام

مهدویت نزد شیعه و اهل سنت

پرسش 4. دیدگاه اهل سنّت در مورد امام مهدی(عج) چیست؟ آیا ظهور مهدی موعود، از مسائل اتفاقی بین مسلمانان است؟

عقیده به مهدویت و باور به ظهور و قیام مهدی موعود – به عنوان نجات دهنده عالم بشریت و اصلاح گر موعود – باور و اعتقادی است که بر اساس کتاب و سنّت، پدید آمده و بیشتر مسلمانان به آن اذعان دارند. این باور داشت – به عنوان اندیشه اصیل اسلامی، برپایه استوارترین دلایل عقلی و نقلی بنا نهاده شده و هیچ یک از مسلمانان – به جز عده ای اندک، به انکار و یا تردید آن نپرداخته است.

«اهل سنت و شیعه، در طی اعصار و مرور قرن ها، بر این اتفاق داشته و دارند که در آخرالزمان، یک نفر از اولاد رسول (صلی الله علیه و آله) و فرزندان علی و فاطمه ( علیهم السلام) – که صفات و علاماتش در احادیث مذکور است – در هنگامی که دنیا پر از ظلن و جور شده باشد، ظهور نماید و جهان را پر از عدل و داد کند. همه او را هم نام و هم کنیه پیغمبر(صلی الله علیه و آله) و ملقّب به مهدی معرفی کرده اند و همه اتفاق دارند بر این که تا او ظهور نکند، سیر این عالم و این جامعه بشری به پایان نخواهد رسید و تا این دادگستر بزرگ و رهبر حکومت عدل جهانی قیام نکرده است، بشر باید منتظر ظهور او باشد و بداند که جهان، محکوم ظلم ستمگران و فسادگران نیست و سرانجام همه تباهی ها و نگرانی ها به راحتی و امنیت و آسایش مبدّل می شود و مستکبران و مفسدان، ریشه کن می گردند» 1.

از مصادر معتبر تاریخ و حدیث استفاده می شود که در تمامی عصرها و دوران ها، این یک عقیده عمومی مات اسلام بوده و همه بر آن اتفاق داشته اند، لذا مدعیان دروغین مهدویت را – به جهت این که واجد صفات و نشانی های مهدی موعود نیستند – رد می کردند و هرگز در مقام رد آنها، صحّت اصل و اساس این عقیده را منکر نمی شدند. خلاصه اتفاق مسلمین بر اصل ظهور مهدی (عج) و بعضی از ویژگی ها و خصوصیات او، همیشه مورد قبول بوده و علمای بزرگ اهل سنت، به آن تصریح و تأکید کرده اند.

کسانی که در تاریخ، مطالعه و پژوهش دارند، می دانند که ظهور مصلح منتظر و مهدی آل محمد (علیه السلام)، مورد اتفاق و مسلّم نزد تمام مسلمین بوده است؛ چنان که چهار نفر از بزرگان علمای مذاهب چهارگانه اهل سنت – ابن حجر شافعی مؤلف القول المختصر، ابوالسرور احمد بن ضیاءالحنفی، محمد بن احمد مالکی و یحی بن محمد حنبلی – در جواب استفتایی، به صحت اصل ظهور مهدی در آخرالزمان و ابن که عالم را پر ازعدل وداد کند. و عیسی به آن حضرت به آن حضرت اقتدا نماید و اوصاف دیگر آن حضرت، رسماً فتوای مستدل و قاطع داده اند2.

این اتّفاق نظر به حدّی است که تندروترین گروه های اهل سنت (وهابیان) نیز این موضوع را پذیرفته و از آن به طور جدّی دفاع می کنند و از عقاید مسلّم اسلامی می دانند. حتّی احمد امین ازهری مصری – به رغم پاره ای سخنان غیر منصفانه درباره مهدویت – اعتراف می کند:

«اما در مورد اهل سنت باید گفت: ایشان نیز بدین عقیده (اندیشه ظهور مهدی) گرویده و به آن ایمان دارند». آن گاه خاطر نشان ساخته که ابن حجرعسقلانی، احادیث وارد شده درباره امام مهدی(عج) را برشمرده و آنها را در حدود پنجاه حدیث یافته است. همچنین می گوید: «امام شوکانی، به منظور اثبات درستی این عقیده، کتابی نوشته و آن را«التوضیح فی تواتر ماجاء فی المنتظر و الدجال و المسیح» نامیده است3.

ابن خلدون نیز – به رغم انکار احادیث مربوط به مهدویت - اذعان می کند:

«اعلم انّ فی المشهور بین الکافه من اهل الاسلام علی ممرّ الاعصار انّه لابدّ فی آخرالزمان من ظهور رجل من اهل البیت یؤیّدالدین و یظهر العدل...»؛ « مشهور بین همه مسلمانان- در همه عصرها- این است که به یقین در آخرالزمان، فردی از خاندان نبوت ظهور می کند؛ که دین را مدد می رساند و عدل را می گستراند. مسلمانان از او پیروی می کنند و به همه کشورهای اسلامی حاکم می شود. او مهدی نام دارد و از شرایط ظهور او قیام دجّال است که در روایات صحیحه مطرح شده است و عیسی نیز پس از او نازل می شود و دجّال را می کشد و یا در کشتن او، مساعدت می کند و در نماز به مهدی اقتدا خواهد کرد»4.

ابن حجر هیثمی گفته است: «اعتقاد به وجود مهدی منتظر، بنابر احادیث، صحیح امری لازم است. عیسی و دجّال در زمان او ظاهر می شوند وهر جا «المهدی» به طور مطلق آورده شود، مراد او است»5.

این ابی الحدید، روشن تر از همه می گوید: «قد وقّع اتفاق الفریقین من المسلمین اجمعین علی انّ الدنیا و التکلیف لا ینقضی الّا علیه»؛ «میان همه فرقه های مسلمین، اتفاق قطعی است که عمر دنیا و احکام و تکالیف پایان نمی پذیرد؛ مگر پی از ظهور مهدی(عج)» 6.

و سویدی نیز گفته است: «آنچه علما برآن اتفاق نظر دارند، این است که مهدی آن کسی است که در آخرالزمان قیام می کند و زمین را از عدل و داد پر می کند و احادیث راجع به مهدی و ظهور او بسیار است»7.

 

 

1- لطف الله صافی گلپایگانی، امامت و مهدویت، ج2، ص163.

2- ر.ک: البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان، باب 13؛ به نقل از:امامت و مهدویت، ج3، ص281.

3- المهدی والمهدویت، ص41و48و110؛ به نقل از : در انتظار ققنوس، ص46و 47.

4- مقدمه العبر،ص367.

5- البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان، ص169.

6- شرح نهج البلاغه، ج12، ص53؛آینده جهان، ص146.

7- امامت و مهدویت، ج2، ص312؛ آینده جهان، ص145.

کلمات کلیدی :