نور اهلبیت *علیهم السلام

یکی از خصوصیات منحصر به فرد دین مبین اسلام این است که اسلام دینی است جامع، بدین معنا که تمامی زمان ها برای تمامی انسان ها و برای تمامی دوران های زندگی انسان، دستور العمل های کاربردی دارد و این جامعیت دین اسلام است که می تواند پاسخگوی بشریت در تمامی عرصه ها باشد. و این جامعیت و دستور العمل ها، هم در آیات شریف قرآن و هم در روایات اهل بیت ـ علیهم السلام ـ بیان شده است.
از قبل از تولد انسان، جهت انعقاد نطفه، بارداری مادر، تولد، تغذیه کودک، دوران خرد سالی، نوجوانی، جوان و ... تا آخر عمر و در تمامی زمینه ها مانند: غذا، بهداشت، مسائل روحی روانی، ازدواج، تحصیل، اشتغال و ... .

ـ آیا اسلام برنامه ای برای جوان ماندن و دیر پیر شدن دارد یا خیر؟

پاسخ این است که انسان هنگامی که در سیر طبیعی رشد قرار می گیرد جسم انسان، پس از رسیدن به اوج رشد در جوانی، کم کم به سوی میانسالی و کهولت سن و فرسودگی جسم رفته و پیری به سراغ انسان می آید. نکته بسیار مهم این است که ما در عالم علت و معلول زندگی می کنیم و می توانیم با رعایت اصول و روش های صحیح زندگی کردن و مسائل بهداشتی و تغذیه سالم اولاً جسمی سالم داشته باشیم ثانیاً دچار پیری زودرس نشویم، که همه این ها در گرو عمل به مجموعه دستورات اسلام می باشد، که می توان آن ها را در چند دسته قرار داد:

1. بسیار جالب است که اسلام ده ها دستور درباره روش غذا خوردن و رعایت نکات بهداشتی بیان نموده است. مانند این که: قبل از سیر شدن دست از غذا بکشید و تا وقتی که گرسنه نشده اید شروع به غذا خوردن نکنید ـ قبل و بعد غذا نمک بخورید ـ قبل و بعد غذا دست ها را بشوئید ـ با غذای چرب آب ننوشید ـ هنگام غذا خوردن به غذای دیگران نگاه نکنید ـ غذا را آرام خوردن ـ تأکید به روزه گرفتن و ...
روایات متعددی درباره خواص انواع خوراکی ها و مضرات آن ها بیان شده است،[1] روایات بسیاری درباره بهداشت دهان و دندان، بهداشت بدن (حمام کردن ـ کوتاه کردن ناخن و موی سر و ...) ، بهداشت فردی و بهداشت اجتماعی و ... برای ما بیان شده که همه و همه تضمین کننده سلامتی انسان می باشد. حتی درباره راه رفتن، نشستن، مطالعه کردن، خوابیدن و استراحت کردن، محبت کردن، نگاه کردن و ...
نیز آدابی بسیار زیبا و مطابق با فطرت بشری بیان شده است. که جهت بیان این آیات و روایات نیاز به چندین جلد کتاب می باشد. از باب نمونه می توانید به منابع زیر مراجعه نمایید.
ـ نکته ای که تذکر آن لازم است این که: هر چه قدر رویکرد انسان به غذاهای غیر طبیعی و تنقلات مصنوعی و خوراکی های کاذب بیشتر شود سلامتی انسان کمتر و آرامش جسمی او به خطر می افتد که نمونه آن را می توانیم زندگی های امروزی ما خصوصاً در کشور های غربی مشاهده نمود.
نتیجه این که هر چه قدر انسان در ارتباط با رعایت مسایل بهداشتی و تغذیه دستورات دینی را مراعات نماید سلامتی و امنیت جسمی او به همان اندازه بیشتر است و در نتیجه حالت سلامتی و نیروی جوانی او دوام بیشتری خواهد داشت.
نمونه آن را می توان در بسیاری از پیران یافت که گرچه سن آن ها بالاست اما به دلیل مراعات و عمل به نکات ظریف دینی، روحی جوان و جسمی سالم و با نشاط دارند و از آن طرف، هستند جوانانی که بدون توجه به نکات مذکور، از همان ابتدا، گرفتار بیماری ها روحی و جسمی و نهایتا پیری زود رس می شوند.

2. مهمتر از بحث رعایت نکات پزشکی، بهداشتی و تغذیه ای، بحث رعایت تقوای الهی و مراقب بر انجام واجبات و ترک محرمات است. متأسفانه در بسیاری از اوقات ما از آثار گناهان غفلت می کنیم در نتیجه چنان که در آیات و روایات بدان اشاره شده است. برای ما مشکلات متعدد روحی، جسمی و ... پیش می آید، آن گاه از خدا سوال می کنیم که چرا!! در حالی که اعمال بد ما نتیجه اش بروز مشکلات این چنینی است. خداوند متعال می فرماید: و من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لا یحتسب ...[2] هر کس تقوای الهی پیشه کند (پرهیزکار باشد) خداوند برای او گشایش قرار می دهد و از جائی که فکرش را نمی کند روزی او را می رساند.

امام صادق ـ علیه السلام ـ می فرماید: «بنده ای که یکی از واجبات الهی را ترک کند یا یکی از گناهان کبیره را به جا آورد، خداوند به نظر رحمت به او نمی نگرد...»[3]

حال سوال این جاست که وقتی انسان مرتکب گناه و یا ترک واجب شد و از رحمت خداوند مهربان دور شد چگونه توقع دارد که در سلامت روح و جسم و در نتیجه وجود روح و جسم با نشاط و جوان باشد. پس از آثار گناه غفلت نکنیم تا همواره در فضای برکات مادی و معنوی او بر تمام زندگی ما جاری باشد.

3. توجه جدی به مسایل اجتماعی و مراقبت در ارتباطات اجتماعی، مانند مسأله بسیار مهم ارتباط با بستگان و ارحام. در آیه قرآن می فرماید: ... کسانی که قطع کنند آن چیزی را که خداوند امر به پیوستن آن فرموده (قطع رحم) و ... ایشان زیانکارانند.[4]

همچنین در روایات وارد شده که انجام صله رحم عمر را طولانی می نماید. و نیز توصیه ها و اوامر فراوانی که درباره رعایت احترام والدین بیان شده که به فرمایش روایات و نیز بزرگان و افراد موفق؛ اگر می خواهی خیر و برکت و عزت و طول عمر به دست آوری، با دعای خیر و پدر و مادر و رعایت نهایت ادب و احترام آنهاست که می توانی این توفیقات را کسب نمایی.
همچنین مراعات حقوق دیگران تأثیر بسزایی در امنیت جسم و روح انسان دارد.

4. عنایت و توجه داشتن به معنویات و اذکار مقدس خصوصاً تلاوت آیات نورانی قرآن و دعا و مناجات با خداوند مهربان.

آری مهمترین مسیری که انسان را به اوج شکوفائی و سلامت جسم و روح رهنمون می سازد، ایجاد ارتباط انس با حضرت باری تعالی و مشغول نمودن قلب و زبان به اذکار اسمی است که خداوند متعال صریحاً می فرماید: الا بذکر الله تطمئن القلوب؛[5] آگاه باشید که با ذکر خداوند قلوب آرام می گیرد.
به خواص سوره های قرآن و تلاوت آن ها توجه داشته باشید.[6] با دعاهای مختلف برای امور مختلف انس بگیریم[7] با دعا کردن انسان می تواند رحمت الهی را به سوی خود سرازیر نموده و بلا را دفع و ...
ـ نتیجه این که: خداوند متعال که خالق انسان می باشد از باب قاعده لطف و محبت نسبت به بندگان، تمامی مسیرهای منتهی به خیر و سعادت و سلامتی را بیان فرموده است. مهم این است که ما اولا از این دستورات و توصیه های خیر خواهانه مطلع شویم ثانیا با تمام وجود به آن عمل نماییم. ثالثاً به تمام مسایل با هم عمل کنیم مثلا اگر صرفاً به عبادت و ذکر و دعا مشغول شویم ولی به مسایل تغذیه و بهداشت بی توجه باشیم و بالعکس، یقینا نتیجه لازم را به دست نمی آوریم.
اگر این گونه بودیم و عمل کردیم قطعاً در سلامت جسم و روح و دین قرار گرفته و همواره با روحیه ای با نشاط و با صفا خواهیم بود و از بلاها و بیماری ها و پیری زودرس و ... در امان خواهیم بود. انشاء الله

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

1ـ بهداشت زندگی در پرتو قرآن، احادیث و علم روز، ابوالفضل خراسانی.
2ـ حلیه المتقین، علامه مجلسی.
3ـ آخرین پیامبر، اولین دانشگاه، شهید پاک نژاد.
4ـ مکارم الاخلاق.
5ـ دعاهای مفاتیح الجنان.[1]. ر.ک: مکارم الاخلاق، حسن ابن فضل طبرسی، طب الرضا ـ علیه السلام ـ و طب الصادق ـ علیه السلام ـ .

[2]. طلاق / 3.
[3]. حر عاملی، وسایل الشیعه، (و لا ینظر الله الی عبده و لا یزکیه لا ترک فریضه من فرائض الله و ارتکب کبیره من الکبائر).
[4]. بقره / 27.
[5]. رعد / 28.
[6]. محدثی، جواد، آشنایی با سوره های قرآن، نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
[7]. ر.ک، شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان.

اندیشه قم

کلمات کلیدی :