نور اهلبیت *علیهم السلام

چرا‌ حفظ قرآن

در آغاز بعثت پیامبر ـ صلی اللّه علیه و آله ـ برای حفظ قرآن از تحریف و نابودی، راهی جز به خاطر سپردن آیات الهی وجود نداشت؛ ولی اکنون ـ که چاپ و نشر به پیشرفتی باور نکردنی دست یافته ـ چرا از حفظ قرآن سخن می‌گوییم؟ 

در پاسخ به این پرسش باید گفت: کلام الهی تنها برای جلوگیری از تحریف و نابودی به خاطر سپرده نمی‌شد تا با پیشرفت صنعت چاپ حفظ بیهوده جلوه کند. این امر انگیزه‌های گوناگون دارد که برخی از آن‌ها عبارت است از:

1. جلوگیری از تحریف

چنان‌که گفته شد، در صدر اسلام آیات قرآن به صورت پراکنده و بر پوست و استخوان‌های شانه و دنده‌های جانوران، چوب‌های درخت خرما، سنگ‌های سفید، کاغذ و پارچه ثبت می‌شد؛[1] و احتمال نابودی یا تحریف کلام الهی همواره وجود داشت.

در این موقعیت، پیامبر اسلام ـ صلی اللّه علیه و آله ـ مسلمانان را به حفظ قرآن سفارش کرد و حتی گروهی را برگزید تا بدین کار پردازند.[2]

2. عمل به قرآن

یکی از اهداف «حفظ» آیات قرآن، عمل به مضامین آن است. وقتی انسان کلام وحی را به خاطر می‌سپارد، ناخود آگاه جانش تأثیر می‌پذیرد و او را در مسیر عمل به دستورهای خداوند پیش می‌برد. پاداش بسیار حافظان قرآن ـ که در برخی از روایات به چشم می‌خورد ـ بدین جهت است که آنان پیوسته آیات الاهی را تکرار می‌کنند و گوشت و پوست خود را با آن می‌آمیزند. در این موقعیت، احتمال این‌که خداوند آن‌ها را سمت کمال و سعادت رهنمون نشود، بعید می‌نماید.

عمل به آیات الهی، از دیرباز مورد توجه حافظان و قاریان بوده است.

چنان‌که صحابه‌یی مانند عثمان و أبی و عبدالله بن مسعود گفته‌اند: چون ده آیه از رسول خدا ـ صلی اللّه علیه و آله ـ می‌آموختیم تا آن‌ها را به طور کامل به خاطر نمی‌سپردیم و عمل نمی‌کردیم، به فراگیری آیات دیگر نمی‌پرداختیم.[3]

3. بهره‌مندی از عبادت

در آیین اسلام، به خاطر سپردن آیات قرآن عبادتی مهم به شمار می‌رود و پاداش دارد.

بیش‌تر روایاتی که درباره‌ی ارزش و اهمیت حفظ قرآن ذکر شده است، نگاه ابزاری ندارند و حفظ را تنها برای جلوگیری از تحریف عبادت نمی‎شمارند.

در نگاه معصومین ـ علیهم السّلام ـ نفس به خاطر سپردن آیات الهی عبادت است و پاداش دارد.

امام صادق ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: «اَللّهُمَ فَحَبِّبْ اِلَیْنا حُسْنَ تِلاوَتِهِ وَ حِفْظِ آیاتِهِ.»[4]

خداوندا، تلاوت قرآن و حفظ آیاتش را برای ما دوست داشتنی فرما.

این دعا نشان می‌دهد که نفس تلاوت قرآن و حفظ آن محبوب حضرت است؛ و امام ششم ـ علیه السلام ـ به خاطر سپردن آیات الهی را، بی‌توجه به مسئله‌ی تحریف، از حضرت احدیت درخواست می‌کند.

مرحوم طبرسی در کتاب مکارم الاخلاق[5] بابی با عنوان «صلاه حفظ القرآن» دارد که نشان می‌دهد «حفظ قرآن» ذاتاً ارزش‌مند است و از عبادات شمرده می‌شود.

[1] . التمهید، ج 1، ص 281.

[2] . مجمع البیان، ج 1، ص 43.

[3] . تفسیر قرطبی، ج 1، ص 39.

[4] . مستدرک الوسائل، ج 4، ص 375.

[5] . مکارم الاخلاق، ج 2، ص 137.

منبع: اندیشه قم

کلمات کلیدی :