نور اهلبیت *علیهم السلام

از جمله وظائف اصلی هر یک از شیعیان، آن است که در هر زمان تکلیف و وظیفه خویش را

نسبت به امام زمان خویش بداند و با عمل بر طبق آن، موجبات رضایت و خوشنودی امام خویش را برآورده سازد.

یکی از مهمترین منابع در خصوص فراگیری و شناخت این وظائف، روایاتی است که از ائمه معصومین (علیهم السلام)

به دست ما رسیده است و ما با رجوع به آنها می توانیم با وظائف خود بویژه در زمان غیبت حضرت ولی عصر(عج) آشنا شویم.

در ادامه با استناد به برخی از این روایات بیشتر با وظائف و تکالیف خود در زمان غیبت حضرت آشنا خواهیم شد.

1/ امام شناسی

دعای نورانی وجود مبارک امام صادق(علیه‌السلام) نخستین وظیفه انسان اهل انتظار را تبیین می‏کند:

اللّهمّ! عرّفنی نفسک، فانّک إن لم‏تعرّفنی نفسک لم أعرف نبیّک.

اللّهمّ! عرّفنی رسولک، فإنّک إن لم‏تعرّفنی رسولک لم أعرف حجّتک.

اللّهمّ! عرّفنی حجّتک، فإنّک إن لم‏تعرّفنی حجّتک ضللت عن دینی.(1)

شناخت امامت و امام، اولین وظیفه مؤمن اهل انتظار است، که بر اساس معرفت توحید و شناخت نبوّت استوار می‏گردد، چون دانستیم پیامبر خلیفه خداوند است و بر اساس امر و وحی او سخن می‏گوید و کار می‏کند، آن‏گاه می‏بایست امام را در پرتو معرفت پیامبر بشناسیم، وگرنه می‏پنداریم مسئله امامت را می‏توان تحت لوای سقیفه به سامان رسانید.

از آنجا که امامت جز نیابت رسالت نیست و نائب جز سخن منوب عنه را نمی‏گوید، آن که منوب عنه را شناخت، به معرفت نائب او بار می‏یابد و چون بدین پایه رسید، مشکلات علمی و عملی‏اش حل خواهد شد؛ یعنی وقتی به این معرفت بار یافت و از مجرای امامت و نبوّت به توحید مرتبط شد، آن‏گاه در فکر و عمل، به غیر دین سر نخواهد سپرد و در تمامی عرصه‏های زندگی دین‏سالار خواهد بود. در عرصه امور اجتماعی، به مردم‏سالاری غیر دینی تن نخواهد داد و قانون را بر محور «امر الله» خواهد دانست نه «امر الناس»، از این‏رو به قانونی جز قوانین الهی که از بیان و بنان و تبیین مقام والای نبوّت و امامت جاری می‏گردد تسلیم نخواهد شد.

شکی نیست که منتظران وجود مبارک ولی عصر(عج) که در مکتب انتظار صادقانه درس صلاح و اصلاح آموخته‏اند،

می‏باید افزون بر دعای زبانی برای تعجیل در فرج وجود مبارک امامشان، با زبان حال و استعداد نیز چنان باشند.

بر همین اساس، آن‏که انتظارش حقیقی و ترقّبش صادق باشد، می‏تواند از عمق جان خویش با زبان حال و قال فرج

میمون و خجسته امام خویش را از خداوند سبحان مسئلت دارد

2/ پویایی و تلاش

ادراک صحیح و روشن معنای انتظار اقتضا می‏کند که انسانِ منتظر حرکتی دائمی و تلاشی پویا داشته باشد، تا بر اثر آن خود و جامعه خویش را مهیای ظهور امام منتظَر(عج) سازد. فرمایش وجود مبارک امام صادق(علیه‌السلام) که

لیعدنّ أحدکم لخروج القائم و لو سهماً (2) چراغ روشنایی‏بخش این راه خجسته است.

لحظه میمون ظهور ناپیداست و این خود سبب می‏شود تا هر لحظه بی‏صبرانه در انتظار طلوع مبارکش باشیم. این انتظار عاقلانه در پرتو کلام نورانی صادق آل‏محمّد(علیهم‌السلام) ما را بر آن می‏دارد که خویش را با حرکت و تلاش در راه استعدادیابی و زمینه‏سازی ظهور حضرتش و فراخور خود حتی به اندازه مهیا کردن تیری، آماده حضورش سازیم. آنچه هست این تیر، گاه تیر بیان و بنان است و گاه تیری درخور سایر عرصه‏های علمی و نظامی. یا باید توانمند باشیم که معارف الهی را شرح و تفسیر کنیم و توسعه دهیم و نشر و ابلاغ کنیم و با تمییز عقل از حسّ و قیاس و وهم و استحسان و خیال و مغالطه، در صیانت این چراغ نورانی بکوشیم؛ یا با تسلط به فن‏آوری‏های گوناگون در عرصه‏های مختلف به ویژه در زمینه دفاع نظامی مهیّای رویارویی با آنانی باشیم که زعم خاموشی شعله فروزان وحی را در سر می‏پرورانند، گرچه داشتن هر دو سلاح، مطلوب‏تر است.

آن که به انتظاری تهی از رزم‏آوری و مجاهده دل خوش می‏دارد و گمان می‏کند بی‏آمادگی برای جهاد و شهادت می‏توان منتظر موعود موجود بود، خیالی باطل دارد و کار انتظارش به سامان نخواهد رسید.

3/ تخلق به کرائم اخلاقی

شکی نیست که منتظران وجود مبارک ولی عصر(عج) که در مکتب انتظار صادقانه درس صلاح و اصلاح آموخته‏اند، می‏باید افزون بر دعای زبانی برای تعجیل در فرج وجود مبارک امامشان، با زبان حال و استعداد نیز چنان باشند. بر همین اساس، آن‏که انتظارش حقیقی و ترقّبش صادق باشد، می‏تواند از عمق جان خویش با زبان حال و قال فرج میمون و خجسته امام خویش را از خداوند سبحان مسئلت دارد.

برای نیل به چنین مرتبه‏ای انسان منتظر می‏بایست به دانش خود عمل کند و مجهولات را بپرسد؛ نیز خیرخواه همگان باشد و کینه کسی را در دل نپرورد، چرا که قلب کین‏آلوده شایسته بذرافشانی معرفت و محبت ولی عصر(عج) نیست.

منتظر حقیقی را بایسته است که به غیر خدا تکیه نکند و جز به او امید نبندد و مراقب سرزمین قلبش باشد

و این کالای ثمین را به ثمن بخس شهوت و غفلت نفروشد، زیرا ارائه دهنده چنین کالایی جز دشمن آشکار انسان نیست

و ابلیس چون چنین معامله‏ای کند، ثمن و مثمن را با هم می‏برد و چیزی جز خسران و زیان بهره فروشنده نخواهد شد.

آن که دین و اخلاقش را به شیطان بفروشد، شیطان تمام هویت انسانی او را می‏ستاند و چون چنین کرد، همه را در مسیر تباب و تباهی خویش هزینه خواهد کرد و آن‏گاه چنین انسانی مصداق بارز (خَسِرَ الدُّنیا والاءخِرَة)(3) خواهد بود.

ترک تعلق به مظاهر دنیای مذموم، زمینه طهارت روح و پاکی ضمیر انسان منتظر را فراهم می‏آورد؛

آن‏گاه به لطف خدای سبحان صاحب شامّه‏ای می‏شود که عطر دل‏انگیز حضور مولای خویش را استشمام می‏کند

و مستانه می‏سراید: «سحر از بسترم بوی گل آیو»(4).

نه تنها با این شامّه بوی خوش یار را درمی‏یابد، رایحه عفن دنیازدگی، دنیاخواهی، نفاق و تفرقه‏افکنی را نیز

تشخیص می‏دهد و از حریم هلاکت‏بار آن نیز دوری خواهد کرد.

4/ تعالی فرهنگ، مدیریت، شهامت و شجاعت

معنای حقیقی انتظار، تحصیل شرایط حضور و ظهور ولی عصر(عج) است و هر که در این مسیر مجاهده نکند، انتظارش به حقیقتِ انتظار موصوف نمی‏شود.

ترک تعلق به مظاهر دنیای مذموم، زمینه طهارت روح و پاکی ضمیر انسان منتظر را فراهم می‏آورد؛ آن‏گاه به لطف خدای سبحان صاحب شامّه‏ای می‏شود که عطر دل‏انگیز حضور مولای خویش را استشمام می‏کند و مستانه می‏سراید: «سحر از بسترم بوی گل آیو». نه تنها با این شامّه بوی خوش یار را درمی‏یابد، رایحه عفن دنیازدگی، دنیاخواهی، نفاق و تفرقه‏افکنی را نیز تشخیص می‏دهد و از حریم هلاکت‏بار آن نیز دوری خواهد کرد برپایه روایات تشریح وقایع پس از ظهور، هنگام قیام ولی عصر(عج) دست لطف الهی بر سر امت کشیده و عقل‏هایشان کامل می‏گردد و بردبار می‏شوند. این رشد و بالندگی چیزی نیست که نیازی به زمینه‏سازی نداشته و انسان‏ها ناگاه و یکباره از نادانی به دانایی رسند. تعالی سطح فرهنگ، تعقل و فهم عمومی، نخستین زمینه لازم جهت ادراک پیام انسان کامل و ظهور ولی مطلق خداست و این مهم از گرانمایه‏ترین وظایف منتظران آن حضرت است، زیرا جامعه‏ای که از سطح فرهنگ والاتر و بالاتری برخوردار باشد، معارف الهی را که امام(علیه‌السلام) عرضه خواهد کرد بهتر ادراک و در برابر هجوم امواج جهل و کینه بهتر ایستادگی و دفاع می‏کند. نه خود گرفتار جهل و تجاهل می‏گردد و نه اجازه می‏دهد از جهل دیگران سوء استفاده شود.

وظیفه دیگر اهل انتظار، رشد و تعالی بخشیدن به تدبیر امور، مدیریت‏های اجتماعی و اکمال ملکات شهامت و شجاعت است، زیرا دین و اجرای احکام حیات‏بخش آن همواره به این چهار عنصر محتاج است و به فرموده امام باقر(علیه‌السلام) شجاعت، صلابت و نفوذ در اجرای احکام الهی از ویژگی‏های یاران وجود مبارک امام زمان(عج) است:اجری من لیث و أمضی من سنان(5) و چون جامعه اسلامی در رشد و تعالی فرهنگ و خردورزی از سویی و بالندگی شجاعت، شهامت و مدیریت از سوی دیگر به نصاب خود رسید، زمینه ظهور حجت مطلق الهی فراهم می‏گردد.

5/ اقتدا به سنت و سیره پیامبر و امامان(علیهم‌السلام)

امام عصر(عج) احیا کننده آموزه‏های نورانی قرآن و معارف پیامبر اکرم و ائمّه هدی(علیهم‌السلام) است. رهاورد امام عصر(عج) همان اسلام ناب و معارف والای پیامبر عظیم المنزله اسلام است که از خزائن الهی عرضه داشت و امامان معصوم(علیهم‌السلام) یکی پس از دیگری این حقیقت را در بیان و سیره خویش پاس داشتند.

راه امام عصر(عج) جز راه قرآن و عترت نیست و منتظر امام عصر(عج)، می‏بایست با قرآن و آموزه‏هایش

از سویی و با سیره و معالم عترت از سویی دیگر آشنا باشد، تا بتواند خویش را در پرتو انوار روح‏بخش آن‏ها نهد

 و با اقتدای به آنان خود را برای حضور در محضر امام زمان(عج) آماده سازد.

پاورقی:

1 ـ الکافی، ج1، ص337/

2 ـ الغیبه، نعمانی، ص320/

3 ـ سوره حجّ، آیه 11/

4 ـ دیوان اشعار بابا طاهر، قسمت اول.

5 ـ بصائر الدرجات، ص24؛ بحار الانوار، ج52، ص318/

منبع: تبیان

کلمات کلیدی : تکالیف و وظایف منتظران