نور اهلبیت *علیهم السلام

تعدد همسر

پرسش3. چرا در اسلام تعدد زوجات وجود دارد و چرا این حق تنها برای مردان است؟

شکی نیست که جواز چند همسری با رعایت شرایط آن، یکی از احکام اسلام است و شیعه وسنی بر آن اتفاق نظر دارند. پیش از اسلام نیز به طور معمول در میان قبایل مختلف، وجود داشته است. و حتی برخی از بت پرستان به هنگام مسلمان شدن، بیش از ده زن و یا کمتر داشته ناد.

اسلام در مواجهه با آن، در صدد اصلاح و تعدیل برآمد.

خداوند متعال می فرماید: «وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِی الْیَتَامَى? فَانْکِحُوا مَا طَابَ لَکُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى? وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ ذَ?لِکَ أَدْنَى? أَلَّا تَعُولُوا» 1

«و اگر می ترسید که [به هنگام ازدواج با دختران یتیم] عدالت را رعایت نکنید [ از ازدواج با آنان چشم پوشی کنید و] با زنان پاک [ دیگر] ازدواج کنید دو یا سه یا چهار همسر و اگر می ترسید عدالت را [درباره همسران متعدد] رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید و یا از زنانی که مالک آنهایید استفاده کنید. این کار از ظلم و ستم بهتر جلوگیری می کند».

بنابر این اسلام نه تعدد را آغاز نمود ونه واجب کرد ولی آن را با شرایط خاصی، مباح ساخت.این امر حکمت ها وعللی دارد؛ که با توجه به کتون دینی وسیره معصومین (علیهم السلام) و منطق عقل، می توان به مهم ترین آن ها اشاره نمود:

1. فزونی تعداد زنان آماده ازدواج بر مردان؛

2. طولانی تر بودن عمر زندگی جنسی مردان در مقایسه با زنان؛

3. طولانی تر بودن عمر تولید نسل در مردان در مقایسه با زنان؛

4. تمایل مردان به چند همسری به ویژه در شرایطی مانند عقیم بودن زن اول؛

5. سرپرستی و در پناه قرار دادن زنان بیوه و تأمین نیازهای عاطفی آنان.

باید دانست چند همسری در مورد مردان هیچ گونه مشکل حقوقی ایجاد نمی کند، در حالی که این امر درباره زنان مشکلات فراوانی را به وجود می آورد.

مهم ترین آنان مسئله مجهول بودن نسب فرزند است؛ که معلوم نیست مربوط به کدام یک از همسران می باشد2.

 

1- نساء (4)، آیه 3.

2- علل الشرایع، ج2، ص504؛ ر.ک: تفسیر نمونه، ج1، ص291؛ تفسیر المیزان، ج4، ص195؛ پرسش ها و پاسخ ها دفتر هفتم، ص 334،و سید علی، کمالی، قرآن و مقام زن، ص246.

کلمات کلیدی :

فلسفه ازدواج

پرسش2. فلسفه ازدواج چیست؟

ازدواج چند فایده و فلسفه دارد که به طور اختصار عبارت است از:

1. بقای نسل،

2. آرامش و تعادل روحی و جسمی،

3. سلامت اخلاقی و اجتماعی جامعه،

4. تأمین نیاز طبیعی و غریزی انسان؛

5. ارضای حس محبت کردن و مورد محبت قرار گرفتن و... .1

البته ممکن است بعضی از این فایده ها برای برخی مهم تر باشد؛ گاهی شخصی به جهت ارضای غریز? جنسی خود، ازدواج می کند و آن را از نظر اهمیت در رتب? اول قرار می دهد و گاهی به دست آوردن شریک و یاوری دلسوز در زندگی برای او اهمیت دارد و ... باید دانست که بعضی از این فواید در ازدواج موقّت نیز تحقق می یابد.

 

 

  1.روم(30)، آیه21؛ تفسیر المیزان، ج15، المومنون، ذیل آیه6.

کلمات کلیدی :

 

ازدواج

احکام ازدواج

پرسش1. اهمیت ازدواج در دین اسلام را بیان کنید؟

بی شک هیچ شالوده ای، مقدس تر از بنای رفیع ازدواج نیست (1) و هر ملتی در دین و آیین خود به نوعی از آن بهره مند است. دین اسلام بیش از همه بر آن تأکید دارد و برای آن آثار و فواید مهمی یاد کرده است. در قرآن مجید سه آیه در اهمیت اصل ازدواج آمده و همگان را به آن تشویق و دعوت کرده است:

1.     « و أنکحُوا الاَیامی مِنْکُم و الصّالِحینَ مِنْ عِبادِکُم و إمائکُم إن یَکونوا فُقَراءَ یُغنِهِمُ اللهُ مِن فَضلِهِ و اللهُ واسِعٌ علیمٌ »2 ؛ « مردان و زنان بی همسر خود را همسر دهید و همچنین غلامان و کنیزان صالح را، اگر فقیر و تنگدست باشند. خداوند از فضل خود آنان را بی نیاز می سازد؛ خداوند گشایش دهنده و آگاه است».

 

2.     «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً  إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ »3؛ « و از نشانه های او این است که همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در میانتان مودت و رحمت قرار داد. در این نشانه هایی است برای گروهی که تفکر می کنند ».

 

3.     «  وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِی الْیَتَامَى فَانْکِحُوا مَا طَابَ لَکُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ  ذَلِکَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا »4؛ « و اگر می ترسید که [به هنگام ازدواج با دختران یتیم] عدالت را رعایت نکنید [ از ازدواج با آنان چشم پوشی کنید و] با زنان پاک [ دیگر] ازدواج کنید دو یا سه یا چهار همسر و اگر می ترسید عدالت را [درباره همسران متعدد] رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید و یا از زنانی که مالک آنهایید استفاده کنید. این کار از ظلم و ستم بهتر جلوگیری می کند».

علاوه بر آیات، روایات بسیاری نیز در این زمینه وجود دارد؛ چنان که از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل شده است: « هر کس ازدواج کند، به درستی که از نصف دینش پاسداری کرده است»5.

از این رو فقیهان ازدواج را از مستحبّات مؤکّد برشمرده اند و آن را برای کسی که به سبب نگرفتن همسر به گناه بیفتد، واجب دانسته اند.

1. رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرمود: «ما بنی بناء فی الاسلام احب الی الله عزوجل من التزویج»؛ «هیچ بنایی در اسلام محبوب تر از ازدواج، نزد خدا بنا نشده است »: (وسائل الشیعه، ج14،ص3).

2.نور(24)، آیه32.

3.روم(30)، آیه 21.

4.نساء(4)، آیه 3.

5.«مَن تَزَوَّجَ فَقَد اَحرَزَ نِصفَ دینِهِ».(وسائل الشیعه،ج14،ص5».

کلمات کلیدی :