زیبا شناسی سخنان امام علی (ع) در نهج البلاغه (5)
نوشته شده به وسیله ی نور الزهراء در تاریخ 90/7/5:: 6:41 صبح
نمونه هایی چند از کلام مسجع علی (ع):
ارضکم قریبة من الماء؛ بعیدة من السماء؛ خفت عقولکم؛ و سفهت حلومکم؛ فانتم غرض لنابل؛ و آکلة لآکل؛ و فریسة لصائل.[i]
« سرزمین شما به آب نزدیک است و از آسمان، دور؛ خردهای شما سبک و شکیبایی تان، نابجاست؛ پس شما آماج تیر تیراندازان و لقمه خورندگان و شکار شکارچیان هستید.»
دار بالبلاء محفوفة؛ و بالغدر معروفة؛ لا تدوم احوالها؛ و لا تسلم نزالها؛احوال مختلفة؛ و تارات متصرفة؛ العیش فیها مذموم؛ والامان منها معدوم؛و انما اهلها فیها اغراض مستهدفة ترمیهم. بسهامها م تفنیهم بحمامها؛ و اعلموا عبادالله انکم و ما انتم فیه من هذه الدنیا علی سبیل من قد مضی قبلکم ممن کان اصول منکم اعماراً؛ واعمر دیاراً؛ وابعد آثاراً؛ اصبحت اصواتهم هامدة؛ و ریاحهم راکدة؛ و اجسادهم بالیة؛ و دیارهم خالیة؛ و آثارهم عافیة؛ فاستبدلوا بالقصور المشیدة والنمارق المهدة و الصخور والاحجار المنسدة و القبور اللاطئة الملحدة؛ التی قد نبی بالخراب فناوها وشید بالتراب بناوها؛ فمحلها مقترب و ساکنها مغترب.[ii]
« دنیا سرایی است پوشیده در بلا و شناخته شده به غدر و نیرنگ؛ و هماره در دگرگونی و تغیّر است؛ ساکنان آن، سالم نمی رهند و احوال و اطوار آن دگرگون است؛ خوشی در آن، نکوهیده و آسایش در آن یافت می نشود؛ ساکنان آن آماج تیرهای بلا هستند و در دنیا تیرهای خود را به سوی آنان فرو می فرستد و با مرگ نابودشان می کند؛ ای بندگان خدا بدانید که شما و آنچه از دنیا دارید بر گذشتگانتان نیز گذشت؛ عمرهاشان از شما درازتر و شهرهاشان آبادتر و آثارشان مهم تر بود؛ لیکن آوازشان به خاموشی گرایید و بزرگ بینی و نخوتشان نابود و کالبدهاشان از هم گسسته شده است؛ و شهرهاشان، تهی مانده و آثارشان ناپدید شده، آنان، کاخهای برافراشته و بناهای استوار و بالشهای فراخ خود را با سنگهای ستبر و خشن گورهای بهم چسبیده معاوضه کرده اند؛ همان گورهایی که آستانه آن ویران گشته است؛ و ساختمان آن با خاک یکسان شده است؛ آن گورها هر چند به هم نزدیک هستند ولی ساکنانشان از هم بیگانه و دورند.»
ما یزیدنا ذلک الا ایماناً و تسلیماً و مضیاً علی اللقم و صبراً علی مضض الالم؛ حتی استقر الاسلام ملقیاً جرانه و متبوئاً اوطانه و لعمری لوکنا ناتی ما اتیتم ما قام للدین عمود و لا خضر للایمان عود؛ و ایم الله لتحلبنها و لتتبعنها ندماً.[iii]
« و این رفتار تنها بر ایمان ما می افزود و فرمانبرداریمان را افزون می کرد و هر چه بیشتر در راه راست، استوار گردیدیم و بر سوزش درد، شکیبا می شدیم؛ تا آنکه اسلام، استقرار یافت؛ و سوگند به جانم اگر ما نیز همچون شما رفتار می کردیم و هرگز ستون دین افراشته و شاخه ایمان سبز نمی شد و سوگند به خدا که پس از آن، خون خواهید دوشید و پشیمان خواهید شد.»
در این بخش از کلام حضرت، میان واژه لقم و الم، سجع متوازی و میان کلمه جرانه و اوطانه و عمود و عود و دماً و تدماً، سجع مطرّف وجود دارد.
----------------------------------
[i] نهج البلاغه 1/46 خ 14
[ii] نهج البلاغه 2/219 خ226
[iii] نهج البلاغه 1/105 خ56
[iv] همان 1/126 خ76
[v] نهج البلاغه 2/173 خ198
[vi] همان 1/18 خ1
کلمات کلیدی :
